[fluid][html css=”padding-right:15px;padding-left:15px;”]De zwarte rat Plaats in het dierenrijk

De zwarte rat (Rattus rattus)

[table id=6 /] Eerste naamgeving door Linnaeus in 1758 1. Algemeen Anders dan bruine ratten komen zwarte ratten niet in heel Nederland voor. Zwarte ratten komen voor in gebieden die van oudsher bekend staan als zwarte ratten gebied. Deze gebieden zijn: Oost Brabant en de kop van Limburg, Zeeuws Vlaanderen, havengebieden als Rotterdam en Amsterdam. Zwartte ratten leven vooral binnen in gebouwen met de voorkeur voor agrarische bedrijven (varkens, pluimvee). Door migratie worden zwarte ratten de laatste jaren meer en meer ook in de bebouwde kom, vaak grenzen aan agrarisch gebied, waargenomen waar ze voor veel overlast kunnen zorgen. Zwarte ratten zijn erg behendig en uitstekende klimmers. Ze begeven zich voornamelijk op de hoger gelegen delen in gebouwen. 2. Uiterlijke kenmerken Kleur De kleur is nooit bepalend voor een soort. Een zwarte rat hoeft dus zeker niet altijd zwart te zijn. We kennen diverse kleurvariëteiten.

Bouw Zwarte ratten zijn slank gebouwd, wegen ongeveer 150-250 gram en hebben een lichaamslengte (zonder staart) van 20-25 cm. De staart is vrij dun, kaal en erg lang, langer dan het lichaam. Zwarte ratten hebben een spitse snuit, grote kraalogen en grote oren die de ogen bedekken wanneer je ze naar voren vouwt.

3. Ontwikkeling In het wild worden zwarte ratten gemiddeld 2 jaar oud. In gevangenschap kunnen ze veel ouder worden en wel een leeftijd van 4 jaar behalen. De ontwikkeling gaat snel. Nadat een wijfje de leeftijd van 3 maanden heeft bereikt is ze geslachtsrijp en wordt ze vaak al voor de eerste keer bevrucht. Gemiddeld krijgt een wijfje 12 worpen gedurende haar leven (6 worpen per jaar). Na een draagtijd van ca. 21 dagen komen de jongen ter wereld. De nestgrootte varieert tussen de 6 en 10 jongen. De jongen worden kaal en blind geboren en zijn slechts 3 cm. groot. zwarte ratten zijn zoogdieren wat wil zeggen dat de jongen worden gezoogd. Deze zoogperiode duurt 3 weken. Hierna verlaten de jonge ratten definitief het nest. 4. Voedsel Zwarte ratten zijn alleseters waarbij ze de voorkeur hebben voor granen en fruit. Binnen de bebouwde kom komen ze graag af op de zaadbollen voor vogels en in het najaar op de fruitbomen en notenbomen. 5. Verspreiding en habitat Zwarte ratten leven in groepsverband, in zogeheten populaties. Binnen de populatie heerst een zekere rangorde/pikorde. De populatie kent een territorium dat wordt bevochten tegen vreemde indringers. Wanneer een populatie te groot wordt, worden individuen verstoten en moeten deze op zoek naar een nieuw territorium. Op deze manier vertrekken ze ondermeer uit stallen. Ook verlaten ze stallen wanneer deze worden gesaneerd op het moment dat het voedsel op raakt. Ze vinden een nieuw territorium wanneer ze weer omstandigheden aantreffen met voldoende voedsel, schuilgelegenheid en warmte. Zoals aangegeven treffen we zwarte ratten veel aan op agrarische bedrijven, bioindustrie met voorkeur voor varkens en pluimvee. Binnen de bebouwde kom kunnen ze woningen binnendringen en bereiken daar vaak via de spouw de zolderverdieping. Ook nestelen zij graag in schuurtjes. 6. Sporen Aanwezigheid van zwarte ratten is waar te nemen aan sporen die de dieren achterlaten. Voorbeelden hiervan zijn:

• Levende/dode dieren
• Uitwerpselen; kenmerkend aan keutels van de zwarte rat is de banaanvorm
• Pootafdrukken
• Buiksmeer
• Knaagschade

7. Preventie en bestrijding Zwarte ratten leven bij voorkeur niet buiten gebouwen. Toch nemen we ze steeds vaker buiten waar in de bebouwde kom waar nesten worden aangetroffen in bv. coniferen, in schuurtjes maar ook in woningen. Overlast van zwarte ratten ontstaat vaak doordat we als mens gunstige omstandigheden creëren waardoor ratten op die plaats blijven. Als mens kunnen, en moeten we hier dan ook zelf iets aan doen. We moeten niet wachten tot overlast wordt ervaren maar voorkomen dat dit gebeurt. Particulieren Particulieren beschikken niet meer over de mogelijkheid om biociden (bestrijdingsmiddelen) aan te kopen voor de bestrijding van ratten. Zij kunnen wel klemmen inzetten. (best practice klemmen plaatsen) Voordat echter wordt overgegaan tot het plaatsen van klemmen dient tenminste het voor ratten bereikbare voedsel te worden verwijderd. Wanneer dit wordt nagelaten loop je het risico dat de rat niet in de klem loopt. Zwarte ratten zijn erg schuwe dieren en wantrouwend naar nieuwe situaties in hun leefgebied. Ze zullen pas naar nieuwe voedselbronnen uitwijken wanneer hun vertrouwde voerplaats geen voedsel meer biedt. Professionals Ook voor professionals geldt hetzelfde dan wat geldt voor particulieren, met dat verschil dat zij wel over biociden kunnen beschikken (mits zij beschikken over het juiste vakbekwaamheidsbewijs). Naast het wegnemen van voedsel voor de ratten gelden diverse andere weringsmaatregelen die dienen te worden getroffen om een goed bestrijdingsresultaat te behalen. Hieronder een opsomming hiervan:

• Muren mogen geen openingen vertonen welke groter zijn dan 0,5 cm om binnendringen van ratten te voorkomen
• Ventilatievoegen dienen te zijn voorzien van roosters
• Deuren dienen goed sluitend te zijn
• Voorkom dichte plantengroei
• Voorkom opslag van materialen tegen gevels, opslag dient overzichtelijk te zijn
• Zorg voor een schone omgeving
• Sla afval op in afgesloten containers, zorg voor regelmatige afvoer

Wanneer het treffen van weringsmaatregelen en het toepassen van alternatieve (vang)methoden niet leidt tot het gewenste resultaat, heeft de professional de mogelijkheid om biociden toe te passen. Dit geldt alleen voor binnen gebouwen. Wanneer buiten gebouwen biociden worden toegepast dient te worden voldaan aan strikte regelgeving. Zie hiervoor het Handboek Beheersing van rattenpopulatie om gebouwen en voedselopslagplaatsen. Het bedrijf dat dat biociden buiten toepast dient te zijn gecertificeerd.

8. Verspreiding van ziektes Zwarte ratten staan bekend als zijnde verspreiders van diverse ziekten. Bekent is dat zij het Hantavirus en het Seoulvirus kunnen overdragen op de mens. Voorzichtigheid is geboden met inademing van stof bij het opruimen van kadavers of uitwerpselen. Gebruik hiervoor handschoenen en een mondkapje. Bij dieren wordt aanwezigheid van zwarte ratten ook in verband gebracht met diverse dierziekten. Met hun uitwerpselen kunnen zij voorraden, grondstoffen of voedsel besmetten of bevuilen. [/html][/fluid]