De bruine rat
Plaats van bruine rat in het dierenrijk:
De bruine rat (Rattus norvegicus Berkenhout)
[table id=7 /]
Voor het eerst wetenschappelijk beschreven door Berkenhout in 1759
-
Algemeen bruine rat
Bruine ratten komen in heel Nederland voor en is de meest voorkomende rattensoort in Nederland. We noemen bruine ratten ook wel cultuurvolgers aangezien zij de mens volgen. Daar waar mensen leven, leven vaak ook bruine ratten. Dit komt omdat mensen omstandigheden creëren die gunstig zijn voor bruine ratten waardoor zij schuilplaatsen, warmte en voedsel vinden. Componenten die van belang zijn voor het leven en de ontwikkeling van bruine ratten.
-
Uiterlijke kenmerken bruine rat
Kleur
De kleur is nooit bepalend voor een soort. Een bruine rat hoeft dus zeker niet altijd bruin te zijn. We kennen diverse kleurvariëteiten.
Bouw
Bruine ratten zijn stevig gebouwd, wegen ongeveer 500 gram en kunnen tot wel een lichaamslengte (zonder staart) van 30 cm. behalen. De staart is dik, kaal en korter dan het lichaam. Bruine ratten hebben een stompe snuit, ogen en oren zijn zichtbaar.
-
Ontwikkeling
In het wild worden bruine ratten gemiddeld 1 jaar oud. In gevangenschap kunnen ze ouder worden. De ontwikkeling gaat snel. Nadat een wijfje de leeftijd van 3 maanden heeft bereikt wordt ze vaak al voor de eerste keer bevrucht. Gemiddeld krijgt een wijfje 15 worpen gedurende haar leven. Na een draagtijd van ca. 21 dagen komen de jongen ter wereld. De nestgrootte varieert tussen de 7 en 10 jongen. De jongen worden kaal en blind geboren en zijn slechts 3 cm. groot. Bruine ratten zijn zoogdieren wat wil zeggen dat de jongen worden gezoogd. Deze zoogperiode duurt 4 weken. Hierna verlaten de jonge ratten definitief het nest.
-
Voedsel
Bruine ratten zijn alleseters waarbij ze de voorkeur hebben voor het beste wat voorradig is. Voorkeur hebben granen maar ze doen zich ook te goed aan gewassen op het land, kuilvoer bij boerderijen, groente en fruit of een dode vis of rivierkreeft.
-
Verspreiding en habitat
verspreiding bruine rat (bron: Wikipedia)
Bruine ratten leven in groepen met elkaar, zogeheten populaties. Binnen de populatie heerst een zekere rangorde/pikorde. De populatie kent een territorium dat wordt bevochten tegen vreemde indringers. Wanneer een populatie te groot wordt, worden individuen verstoten en moeten deze op zoek naar een nieuw territorium. Dit vinden ze wanneer ze weer omstandigheden aantreffen met voldoende voedsel, schuilgelegenheid en warmte.
Bruine ratten komen vooral voor in riolen, op boerderijen, in slootkanten maar ook binnen de bebouwde kom. Binnen de bebouwde wordt hun aanwezigheid vaak veroorzaakt door een gebrek aan het rioolstelsel waardoor ze hieruit tevoorschijn komen. Treffen ze daar omstandigheden die gunstig voor hen zijn dan blijven ze op die plek. Denk hierbij aan aanwezigheid van huisdieren zoals kippen of konijnen, paarden, vaak met voldoende voedsel en schuilgelegenheid onder de kooi, onder vlonders of onder dichte begroeiing.
-
Sporen
Aanwezigheid van bruine ratten is waar te nemen aan sporen die de dieren achterlaten. Voorbeelden hiervan zijn:
- Levende/dode dieren
- Uitwerpselen; bruine rattenkeutels kenmerken zich door pindavorm
- Pootafdrukken
- Holen
- Looppaden (wissels)
- Buiksmeer
- Knaagschade
-
Preventie en bestrijding
Bruine ratten maken onderdeel uit van de natuur en veroorzaken in die hoedanigheid nauwelijks overlast of schade. Overlast en schade ontstaat pas op het moment dat de populatie te groot wordt doordat de omstandigheden gunstig zijn. Deze gunstige omstandigheden worden In veel gevallen door de mens zelf gecreëerd. Als mens kunnen, en moeten we hier dan ook zelf iets aan doen. We moeten niet wachten tot overlast wordt ervaren maar voorkomen dat dit gebeurt.
Particulieren
Particulieren beschikken niet meer over de mogelijkheid om biociden (bestrijdingsmiddelen) aan te kopen voor de bestrijding van ratten. Zij kunnen wel klemmen inzetten. (Best Practice) Voordat echter wordt overgegaan tot het plaatsen van klemmen dient tenminste het voor ratten bereikbare voedsel te worden verwijderd. Wanneer dit wordt nagelaten loop je het risico dat de rat niet in de klem loopt. Ratten zijn schuwe dieren en zullen pas naar nieuwe voedselbronnen uitwijken wanneer hun vertrouwde voerplaats geen voedsel meer biedt.
Professionals
Ook voor professionals geldt hetzelfde dan wat geldt voor particulieren, met dat verschil dat zij wel over biociden kunnen beschikken (mits zij beschikken over het juiste vakbekwaamheidsbewijs).
Naast het wegnemen van voedsel voor de ratten gelden diverse andere weringsmaatregelen die dienen te worden getroffen om een goed bestrijdingsresultaat te behalen. Hieronder een opsomming hiervan:
- Zorg ervoor dat het rioolstelsel in goede staat verkeert, inclusief afsluiters en putten
- Muren mogen geen openingen vertonen welke groter zijn dan 0,5 cm om binnendringen van ratten te voorkomen
- Ventilatievoegen dienen te zijn voorzien van roosters
- Plaats bolroosters op hemelwaterafvoeren
- Deuren dienen goed sluitend te zijn
- Voorkom dichte plantengroei
- Voorkom opslag van materialen tegen gevels, opslag dient overzichtelijk te zijn
- Slootkanten goed onderhouden
- Zorg voor een schone omgeving
- Opslag afval in afgesloten containers, zorg voor regelmatige afvoer
Wanneer het treffen van weringsmaatregelen en het toepassen van alternatieve (vang)methoden niet leidt tot het gewenste resultaat, heeft de professional de mogelijkheid om biociden toe te passen. Dit geldt alleen voor binnen gebouwen. Wanneer buiten gebouwen biociden worden toegepast dient te worden voldaan aan strikte regelgeving. Zie hiervoor het Handboek Beheersing van rattenpopulatie om gebouwen en voedselopslagplaatsen. Het bedrijf dat dat biociden buiten toepast dient te zijn gecertificeerd.
-
Verspreiding van ziektes
De bruine rat staat bekend als zijnde verspreider van diverse ziekten. De meest bekende ziekte welke een bedreiging vormt voor de mens is de ziekte van Weil. De ziekte kan men oplopen wanneer men door middel van wondjes in aanraking komt met door urine besmet oppervlaktewater. Aanwezigheid van de bruine rat kan ook leiden tot voedselvergiftiging doordat zij met hun urine of uitwerpselen grondstoffen of voedsel besmetten. Lees meer hierover.
De bruine rat staat ook bekend om het veroorzaken en verspreiden van diverse dierziekten, denk hierbij aan de vogelgriep, varkenspest en de ziekte van Aujeszky. Ook diervoeding kunnen de ratten met hun urine en uitwerpselen besmetten en vervuilen.
KiBO bewaakt voor gemeenten de verspreiding van ratten. Wij verzoeken u daarom om onderstaande gegevens aan ons door te geven: