Zijn ratten de oorzaak van stalbranden?

artikel 1: Stalbranden: ‘Als het zo doorgaat stevenen we weer af op recordjaar’

artikel 2: CDA Limburg wil duidelijkheid over oorzaken stalbranden

artikel 3: ‘Stalbranden veroorzaakt door ratten’

Een greep uit de berichten in het nieuws van de afgelopen dagen. Opnieuw een aantal stalbranden waarbij duizenden dieren de dood vinden. Dierenleed, en een nog veel groter leed bij de veehouder. Naar de oorzaak zal onderzoek gedaan worden.

De bedrijven waar de branden hebben plaatsgevonden zijn gelegen in een gebied dat al decennia lang bekend staat als het ‘zwarte ratten gebied’. Zwarte ratten zijn vooral gebouwenbewoners waarbij pluimveestallen en varkensstallen een grote voorkeur genieten. Hier vinden zij bescherming, beschutting, nestgelegenheid, voedsel en warmte. Deze gunstige factoren zorgen ervoor dat zij zich in een stal tot grote populaties kunnen ontwikkelen. Zwarte ratten behoren tot de knaagdieren. Knaagdieren hebben deze naam meegekregen omdat zij knagen. Dit moeten zij doen om hun tanden kort te houden. Net als nagels bij de mens, groeien de tanden van knaagdieren hun gehele leven door. Zouden ze niet knagen, dan groeien de tanden zo ver door, dat eten op een gegeven moment niet meer mogelijk zou zijn wat de dood zou betekenen. Knagen doen ze aan alles wat ze tegen komen waarbij het niet uit maakt welk materiaal het is, of het nu voedsel is of kunststof of metaal zoals koper of lood. Reden genoeg om een goed functionerend ratten-beheersplan te hebben.

Ratten beheersing

In januari 2017 is wetgeving van kracht geworden waarin het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen voor het bestrijden van ratten buiten gebouwen aan banden is gelegd. Toepassing van chemische bestrijdingsmiddelen is alleen toegestaan in ‘noodsituaties’ waarbij men moet voldoen aan strikte eisen welke zijn beschreven in het ‘handboek beheersen rattenpopulaties buiten gebouwen’; download hier.

Bedrijven zoals pluimvee- en varkensstallen dienen een goed ratten-beheersplan te hebben dat is gebaseerd op Integrated Pest Management (IPM). Dit houdt in dat het plan preventie en monitoring als als uitgangspunt heeft. Door het treffen van risico-beperkende maatregelen wordt binnendringen van ratten voorkomen, schuil-  en nestelgelegenheid weggenomen voorkomen dat ratten voedsel kunnen vinden. Het wegnemen van al deze factoren is vaak niet gemakkelijk bij dit type bedrijven, echter niet onmogelijk. Er moet worden ingezien dat in deze sector en in deze regio extra risico wordt gelopen waardoor preventie extra inspanning kost en wellicht extra kosten met zich mee brengt.

In een goed ratten-beheersplan speelt de pluimvee- en varkenshouder een zeer grote rol. Een ratten-beheersplan kan niet functioneren door eens in de 6 weken of eens in de maand een bezoek van een professionele bestrijder. De pluimvee- en varkenshouder is zelf dagelijks op het bedrijf aanwezig. Wanneer het beheersen van ratten onderdeel uit maakt van de bedrijfsvoering, kan hier iedere dag aandacht aan worden besteed (monitoring). Video-monitoring kan hierbij wellicht een belangrijk rol spelen. Wanneer bij het eerste signaal van aanwezigheid, zoals het zien van levende exemplaren, het aantreffen van uitwerpselen of knaagschade, direct actie wordt ondernomen, kan het nooit uitgroeien tot een grote populatie.

Onderzoek

Onderzoek is nodig om oorzaken van branden of risico op stalbranden door ratten inzichtelijk te maken. Onderdeel hiervan zou kunnen zijn dat bedrijven worden bezocht om het ratten-beheersplan te beoordelen. Daarnaast is overdracht van kennis wellicht noodzakelijk, misschien zelfs op bedrijfsnivo. KiBO zou graag haar bijdrage leveren aan het verbeteren van het beheersen van ratten en daarmee misschien wel het terugdringen van het aantal stalbranden.